انواع معاملات نسیه

انواع معاملات نسیه

عموماً معامله به دو دسته تقسیم می شود: نقد و نسیه. نقد آن است که تبادل کالا میان خریدار و فروشنده در آنِ واحد دست به دست صورت می گیرد. و منظور از دست به دست، تحویل پول و کالا یا جنس با جنس می باشد. مانند: گندم با گندم یا گندم با خرما. که این خود نیز بر دو قسم است. 1- مشروع.             2- نا مشروع.

الف: نوع مشروع آن است هنگامی است که اجناس مورد معامله با هم متفاوت باشند یعنی هم جنس نباشند. در این صورت می توان به صورت اضافه  معامله یا تبادل کالا نمود. هر گونه که طرفین راضی باشند. مثلاً: یک تُن گندم با نیم تُن خرما. لیکن پرداخت جنس باید به صورت نقد و در جلسه ی خرید و فروش یا مبادله، انجام گیرد.

ب: نوع نا مشروع زمانی است که کالاها _( اجناس شش گانه ربوی که در حدیث ذکر شده است، گندم، جو، خرما،نمک، طلا، نقره) مترجم.  _ هم جنس باشد اما در وزن اضافه تر از همدیگر معامله گردند. مانند معامله خرما با خرما یا طلا با طلا یا نقره با نقره به صورت سنگین تر، چنان که در حدیث ذکر شده است.

معامله نسیه

به خرید و فروشی که جنس یا پول بعداً پرداخت گردد، نسیه گویند. این معامله دارای صورتهای مختلفی است که بعضی جایز و برخی دیگر ناجایز می باشند.

أ: مثلاً معامله خرما یا گندم با جنسی دیگر مثل جو یا غیره (به صورت نسیه). این نوع داد و ستد جایز نیست.به دلیل فرموده رسول الله صلی الله علیه و سلم: { الذَّهَبُ بِالذَّهَبِ، وَالْفِضَّةُ بِالْفِضَّةِ، وَالْبُرُّ بِالْبُرِّ، وَالشَّعِیرُ بِالشَّعِیرِ، وَالتَّمْرُ بِالتَّمْرِ، وَالْمِلْحُ بِالْمِلْحِ، مِثْلًا بِمِثْلٍ، سَوَاءً بِسَوَاءٍ، یَدًا بِیَدٍ، فَإِذَا اخْتَلَفَتْ هَذِهِ الْأَصْنَافُ، فَبِیعُوا کَیْفَ شِئْتُمْ، إِذَا کَانَ یَدًا بِیَدٍ}. ( مسلم).

طلا با طلا، نقره با نقره، گندم با گندم، جو با جو، خرما با خرما، نمک با نمک، هم اندازه و مساوی و دست به دست. اما زمانیکه این جنسها متفاوت شدند ( مثلا نقره با طلا، یا نمک با گندم) هر گونه دوست دارید داد و ستد کنید مادامی که دست به دست( نقدی) باشد.

 ب: معامله ( کالا) میوه جات یا کشت و زراعت که فعلاً (نقد) موجود نیست که به آن معامله « سَلَف یا سَلَم » گویند.

به این صورت که کشاورز جنس مورد نظر را در آینده با کیل یا وزن معلوم هنگام برداشت محصول به مشتری تحویل می دهد ولی پول را نقداً در هنگام معامله تحویل میگیرد. این خرید و فروش نسیه تا یک سال یا دوسال یا بیشتر هم جایزمی باشد. چنان که در حدیث بخاری و مسلم آمده است. عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ، قَالَ: قَدِمَ النَّبِیُّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ الْمَدِینَةَ، وَهُمْ یُسْلِفُونَ فِی الثِّمَارِ السَّنَةَ وَالسَّنَتَیْنِ، فَقَالَ: «مَنْ أَسْلَفَ فِی تَمْرٍ، فَلْیُسْلِفْ فِی کَیْلٍ مَعْلُومٍ، وَوَزْنٍ مَعْلُومٍ، إِلَى أَجَلٍ مَعْلُومٍ».(کتب ستة).

ابن عباس گوید: پیامبر صلی الله علیه و سلم به مدینه تشریف آوردند، و آنان میوه جات را به مدت یک سال دو سال به صورت نسیه( سلف) معامله می کردند، فرمود: « هر کس در خرما بیع سلف می کند، در کیل معلوم و وزن معلوم تا زمان مشخص شده ای معامله ( ی سلف) کند.

أ: معامله ی نوعی کالا در مقابل پول بدین صورت که جنس را الان در هنگام معامله به مشتری تحویل دهد و پول را بعداً بگیرد. این معامله هم به دو گونه است:

1-  این که برای کالا فقط یک قیمت گذاشته شود. خواه مشتری پول را الان نقداً پرداخت کند یا بعداً به صورت نسیه. لذا در این صورت قیمت در معامله نقد و نسیه ( قسطی) هیچ فرقی ندارد؛ لذا این داد و ستد مشروع و جایز است.

2- این که کالا دارای دو قیمت باشد. نقد یک قیمت و نسیه قیمتی دیگر. مثلاً به مشتری گفته می شود، این کالا نقداً این قیمت و یک ساله  و دو ساله و سه ساله این قیمت. این نوع معامله محل اختلاف و تنازع است و موضوع کتابچه ی ماست.