اهداف کیفرهای شرعی
مجازات در اسلام دارای حکمتها و اهداف مشخصی است. و آن: پاک نمودن، قصاص، تاوان و عوض گرفتن و بازداشتن است. اما زندان به عنوان یک کیفر هیچ کدام از این اهداف و حکمتها را محقق نمی کند. بلکه بر عکس مفاسد کلان و هولناکی را پدید می آورد که دارای مصالح ناچیز و بی ارزشی است.
أ- پاک کردن: الله تعالی حدود را در اسلام جهت پاکی از گناهانی که اشخاص مرتکب شده و مجازات گشته اند فرض قرار داده است. البته آن دسته از کیفرهایی که برایشان نص( قرآن و حدیث صحیح ) آمده است. همانطور که در حدیث عبادة بن صامت آمده که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: با من بیعت کنید که به الله تعالی شرک نورزید ، دزدی نکنید، زنا نکنید، فرزندانتان را نکشید، به یکدیگر تهمت ناروا نزنید و در کار معروف و نیک نافرمانی نکنید. پس هر کدامتان به بیعتش وفا کرد، پاداش وی بر الله تعالی است. و هر کس مرتکب جرمی از موارد گذشته شد و در این دنیاحد بر او اجرا شد، حد اجرا شده کفاره وی محسوب می شود. و این کیفر مطلوب مسلمانی است که از عقوبت خداوند در آخرت می ترسد. و نیز این حد نزد خداوند در قیامت پاک کننده گناهان است گرچه کسی که حد بر او اجرا شده نیت پاک شدن از گناه را نداشته باشد. و این عمل فی الواقع برای صاحبش سودمند است. و پُر واضح است کسی که حد غیر شرعی مانند زندان در موردش اجرا می شود، پاک شدن از گناه در حقش منتفی است. زیرا پاک نمودن از گناه، از حقوق الله سبحانه و تعالی است و فقط الله گناهان را می آمرزد. و الله گناهان را فقط به روشی که خود مقرر نموده می آمرزد. و این کار یعنی عذاب دادن و به سختی انداختن کسانی که کیفرهای وضعی را بدون هیچ دلیل دینی بر آنان جاری می کنیم. و این عمل در ذات خود ظلم و تجاوز به بندگان است. چنانکه جنایتی است در حق الله یکتا. زیرا انسانها را با چیزی که الله راضی نیست عذاب می دهیم. و این خود ظلم دیگری است.
ب- جلوگیری و باز داشتن
حکمت دومی که الله حدود را به خاطر آن مشروع قرار داده، باز داشتن و جلوگیری کردن است. یعنی مجرم خود را از تکرار جرم باز می دارد. و نیز کسانی که کیفر را می بینند و جزای جرم را می نگرند، را هم باز می دارد. بدین منظور است که الله متعال فرض نموده است در کیفر زنا، گروهی از مؤمنان ناظر اجرای مجازات باشند. چنانکه فرموده: الزَّانِیَةُ وَالزَّانِی فَاجْلِدُوا کُلَّ وَاحِدٍ مِّنْهُمَا مِئَةَ جَلْدَةٍ وَلَا تَأْخُذْکُم بِهِمَا رَأْفَةٌ فِی دِینِ اللَّهِ إِن کُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ وَلْیَشْهَدْ عَذَابَهُمَا طَائِفَةٌ مِّنَ الْمُؤْمِنِینَ. به هر زن زناکار و مرد زناکارى صد تازیانه بزنید و اگر به خدا و روز بازپسین ایمان دارید در [کار] دین خدا نسبت به آن دو دلسوزى نکنید و باید گروهى از مؤمنان در کیفر آن دو حضور یابند. نور(2)
و این شهادت الهی از قویترین عوامل باز دارنده ونکوهش از معصیت می باشد. شواهد و قرائن گواه بر این است که در جایی حدود شرعی اجرا نشده مگر اینکه جرم و جنایت در نطفه خفه شده است. و مردم در خون و مال و آبروی خویش در امان مانده اند. ام دقیقاً در مورد زندان برکس است. آمار و شواهد دال بر این است که اکثر زندانیان بعد از خروج از حبس دوباره به همان جرم سابق بر گشته اند. و این جرم هیچ عمل بازدارنده ای را به عمل نیاورده است. چون این کیفر در خفا و پناهن اجرا می گردد و خیلی کم پیش می آید که مردم آن را ببینند. بلکه گروهی از مردم اصلاً نمی دانند در زندانها چه می گذرد. لذا به هیچ وجه این مجازات هیچ قدرت بازدارنده ای یه ارمغان ندارد. و این فقدان حکمتی دیگر در این عقوبت وضعی و قردادی است.
اساس کیفرهای وضعی زندان است.
زمانی که اسلام زندان را به عنوان یک کیفر شرعی کاملاً رد می کند، می بینیم قوانین وضعی آن را به عنوان اساسی ترین مجازات برای تمام جرمها با اشکال و صورتهای مختلف آن قرار می دهند. در نتیجه زندان کیفری است برای جنایاتی از قبیل قتل و تجاوزهایی کمتر از قتل، دزدی، تقلب کاری ، خشونت و هر جرم مالی دیگر. و نیز آن را به عنوان مجازاتی برای جرمهای زور گیری و اخلاقی و غیره مقرر کرده اند. و بدتر از آن، زندان کیفری است برای آنچه شبه جرم است و اصلاً جرمی محسوب نمی شود. مانند قتل خطا که قاتل در آن هیچ دستی ندارد ویا مثل نگه داری اسلحه عجیب تر از همه آن را عقوبتی برای جرائم فکری قرار داده اند. . بلکه قوانین وضعی تا جایی پیش رفته که به زندان ابد حتی تا زمان مرگ و یا صد سال و بیشتر از آن حکم می کنند. و معمولاً انسان این اندازه عمر نمی کند.
شایسته است هر منصفی بداند که شریعت حکم نازل شده از جانب معبودی بزرگوار و ستایش شده است. و جا دارد از خود بپرسد چرا شریعت اسلام با این جدیت کیفر زندان را رد می کند و چرا قانونگذاریهای وضعی نابینا و کور این عقاب و مجازات را ثابت می دارد.
و بالطبع با امعان نظر و فهم و تدبر در این کیفر باطل در می یابیم که زندان جرم و جنایت است نه کیفر و مجازات. و اینک تفصیل این موضوع:
اهداف کیفرهای شرعی