ما مسلمانیم
با علم و آگاهی اسلام را برگزینیمما مسلمانیم
با علم و آگاهی اسلام را برگزینیمچه وقت می توان نماز را قصر خواند ؟
از انس بن مالک رضی الله عنه روایت است که: هنگامی که رسول الله صلی الله علیه وسلم به مسافت شش کیلومتر یا هجده کیلومتر بیرون می شدند نماز را دو رکعت می خواندند. (شعبه راوی حدیث در 6 یا 18 کیلومتر شک کرده است )1.
حافظ ابن حجر عسقلانی شارح صحیح بخاری در فتح الباری (2/467/468) می گوید:
این صحیح ترین و واضحترین حدیثی است که در این موضوع ذکر شده است. امّا مخالفان آن را به مسافتی که قصر خواندن از آنجا شروع می شود، تفسیر کرده اند نه به پایان مسافرت!!!. امّا دور بودن و نادرست بودن این گفته بر ذهن پوشیده نیست. در حالی که بیهقی روایت می کند، یحیی بن یزید راویی که از ابن عباس روایت کرده می گوید: از انس در مورد کوتاه خواندن نماز سؤال کردم. و من از کوفه به سوی بصره خارج شدم, ونماز را تا وقتی که به خانه برگشتم دو رکعت دو رکعت می خواندم. سپس انس حدیث فوق را ذکر کرد.
نتیجه: پس واضح شد که او از جواز قصر در مسافرت سؤال کرده نه ازمکانی که کوتاه خواندن نماز از آنجا آغاز می شود. (پس قول صحیح در این مورد این است که کوتاه خواندن نماز مقید به مسافت نیست بلکه، با بیرون شدن از محل اقامت آغاز می شود)2.
ابن عمر رضی الله عنه می گوید: نماز در فاصله ی شش کیلو متری کوتاه خوانده می شود3.
سپس با سندی دیگر از ایشان روایت است که: من ( ابن عمر ) ساعتی از روز را مسافرت می کنم و نماز را کوتاه می خوانم4.
و نیز از ایشان روایت است که: وی مقیم مکه بود و زمانی که به منیا می رفت نماز را کوتاه می خواند5. و عملکرد اهل مکه مؤید این نظریه است. زیرا آنان در حجة الوداع با رسول الله صلی الله علیه وسلم به منیا رفتند و نماز را کوتاه خواندند. چنانکه این جریان در کتابهای حدیث وتاریخ مشهور است. وبین مکه و منیا یک فرسخ فاصله است؛ چنانکه در معجم البلدان ذکر می باشد.
جبلة بن سحیم می گوید: از ابن عمر رضی الله عنه شنیدم که: اگر یک کیلومتر مسافرت نمایم نماز را قصر می خوانم. این روایت را حافظ ابن حجر ذکر کرده و آن را صحیح دانسته است.
این روایت با آنچه که در مؤطا و غیره با سند صحیح از ابن عمر روایت شده، که قبلاً در مسافتی بیشتر از این مسافت قصر می خوانده، منافاتی ندارد. چون این عملِ وی بوده وبا کوتاه خواندن در کمتر از این مسافت هم اگر مسافرت کند، منافات ندارد. پس روایاتی را که ذکر نمودیم صراحتاً بر جواز قصر خواندن کمتر از شش کیلومتر دلالت دارد.
1. مسلم کتاب صلاة المسافرین و قصرها, باب صلاة المسافرین و قصرها. ابو داود کتاب الصلاة, باب متی یقصر المسافر.
2. فتح الباری, کتاب تقصیر الصلاة, باب فی کم یقصر الصلاة. 3. صحیح الإسناد إرواء الغلیل شماره 568.
4. صحیح الإسناد و ابن حجر نیز آن را در فتح الباری 2/467 صحیح دانسته اند. 5. صحیح الإسناد فتح الباری 2/451.
تمام روایات قبلی را شیخ آلبانی رحمه الله درسلسله احادیث صحیح، جلد اوّل قسمت اوّل در بحث سفری که قصر خواندن در آن جائز است در شرح حدیث شماره 162 روایت نموده اند.
من ( آلبانی ) می گویم: بنا بر روایاتی که ذکر شد، آثار ذکر شده از ابن عمر، به سنت نزدیکتر است1.
جواز قصر و جمع در سفرهای طولانی و کوتاه، مذهب بسیاری از گذشتگان است2.
از لجلاج روایت است که گفت: ما همراه ابن عمر رضی الله عنه به فاصله ی شش کیلومتر مسافرت کردیم و نماز را کوتاه نموده و روزه را خوردیم. سندش حمل بر « حسن» شده و أفراد سندش همگی مورد اطمینان و ثقه هستند بجز ابوالورد بن ثمامه . از ایشان سه نفر روایت کرده اند و ابن سعد می گوید: انسان معروفی بود ولی کم روایت می کرد3.
بعد از بیان این مطلب شیخ آلبانی می گوید: این آثار بر قصر خواندن در مسافتی کمتر از آنچه که در احادیث ذکر شد، دلالت می نماید واین برداشت از فقه و دانایی صحابه رضی الله عنهم اجمعین است.
امّا کسانی که می گویند سفر به یک و دو و سه روز محدود شده، این دو حدیث را چگونه جواب می دهند؟
· از جبیر بن مطعم رضی الله عنه روایت است که: همراه شرحبیل بن سمط به سوی روستایی به مسافت هفده یا هجده میل (34) یا (36) کیلومتر خارج شدیم. او دو رکعت نماز خواند. گفتم چرا این کار را کردی؟ گفت: ابن عمر رضی الله عنه در ذی الحلیفه دو رکعت خواند. شرحبیل بن سمط می گوید: به ابن عمر رضی الله عنه گفتم چرا این کار را کردی؟ گفت: من همان عملی را انجام میدهم که دیدم رسول الله صلی الله علیه وسلم انجام می دهد، 4.
بین مدینه و ذی الحلیفه شش یا هفت میل (12) یا (14) کیلومتر است5.
· از انس بن مالک رضی الله عنه روایت است: با پیامبر در مدینه ظهر را چهار رکعت خواندم و در ذی الحلیفه عصر را با ایشان دو رکعت خواندم6.
لذا علامه ابن قیمدر کتاب زاد المعاد فی هدی خیر العباد می گوید: اما آنچه از رسول الله صلی الله علیه وسلم برای (قصر خواندن) در محدود کردن به یک و دو وسه روز روایت شده، هیچکدامشان صحیح نیست.
۱. ارواء الغلیل جلد سوم شماره 568.
2. سبل السلام، کتاب صلاة النسافر والمریض.
3. سلسله احادیث صحیح جلد اوّل قسمت اوّل در بحث سفری که قصر خواندن در آن جائز است در زیر حدیث شماره 162.
4. مسلم، کتاب صلاة المسافرین و قصرها، باب صلاة المسافرین وقصرها .
5. نووی،شرح مسلم، آدرس قبل.
6. مسلم، آدرس قبل.
سلام خسته نباشید وبلاگ مختصر ومفید وسدمندی داری موفق باشید
بنده معمولا هر روز به وبلاگتان سر می زنم لطفا زودتر مطالبش را به روز کنید موفق باشید التماس دعا
ممنونم. چند روزی مخابرات با مشکل روبرو بود. ببخشید اگر دیر به خدمت رسیدم. چند روزی هم به مسافرت خواهم رفت و دوباره در خدمت دوستان خواهم بود.
خوشحالم از اینکه مطالبم را مطالعه می کنید. امیدوارم مفید واقع گردد. التماس دعا.